Klik hier voor de laatste updates.


Station Amsterdam Willemspoort is het eerste stenen station van Amsterdam (niet te verwarren met Station Willemspark).

Als De Arend op 20 september 1839 haar wielen gestaag over de rails laat rollen en zo met de eerste trein van Amsterdam naar Haarlem, onder veel feestgedruis, vertrekt vanaf het houten (nood)station d'Eenhonderd Roe, liggen de plannen voor een stenen gebouw reeds klaar.
Het houten gebouw stond ten westen van de Haarlemmerpoort, op de plaats waar later de Westergasfabriek zou verrijzen. Dit station lag net buiten de grens van de stad Amsterdam op het grondgebied van de gemeente Sloten, op zo’n honderd roe (ongeveer vierhonderd meter) van de stadsgrens en was vernoemd naar de aan de overkant van de trekvaart liggende herberg Eenhonderd Roe.
Nadat de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij met de stad Amsterdam overeenstemming had bereikt over de bouw van een permanent stenen gebouw, kon in 1842 het eigenlijke vertrekpunt tegenover de in 1840 gebouwde nieuwe Haarlemmerpoort (Willemspoort) in gebruik worden genomen.
De poort werd in de volksmond de Willemspoort genoemd omdat Koning Willem II daar tijdens de openingsfestiviteiten zijn intrede deed. Zo was het logisch dat het station er naar werd vernoemd. Het stationsgebouw kwam gereed in 1842 en deed dienst tot 1878 en was net binnen de stadsgrens geplaatst.
Later is op die locatie het Westerpark ingericht.

Het station was, net als de poort, in neoclassicistische stijl gebouwd, waardoor het nogal pompeus over kwam.
Over de architect van dit gebouw bestaat wat onenigheid. Er doemen twee namen op: F.W. Conrad (1800-1869) en Cornelis Outshoorn(1812-1875). Beide heren zijn direct betrokken bij de oprichting van de eerste spoorlijn. Beide zijn ingenieur en zeer in staat zo'n stationsgebouw te ontwerpen.
Het gebouw is een kopstation. Het hoofdgebouw met de ontvangstruimten is halfrond en ligt om de sporen heen. Aan de straatzijde heeft het een vestibule met bordes. In de vestibule vindt men het loket, en links de wachtkamer 1e en 2e klasse en rechts die van de 3e klasse.
Boven de vestibule een fronton met uurwerk. Het fronton wordt gedragen door een achttal pilaren.
Aan weerszijden van het hoofdgebouw een identiek vleugelgebouw dat links de woning van de stationschef, en rechts het goederenkantoor bevat.
Het emplacement wordt aan weerszijden afgesloten door een lange muur. Aan het einde van de beide muren twee dezelfde eindgebouwtjes.
De drie sporen zijn door zgn. draaiplaten met elkaar verbonden zodat wagons uitgewisseld kunnen worden, en naar het haaks staande spoor kunnen worden gebracht.
De reizigersperrons zijn over de gehele lengte overdekt.

De communicatie tussen de stations werd verricht door middel van een zgn. optische seinpaal. Hoog op een paal stonden attributen die een seinbeeld vormden. Deze konden op afstand worden gezien. Bij slecht weer, mist en in het donker kon er dan ook geen communicatie plaatsvinden.
Als in 1845 de telegraaf in Nederland wordt geïntroduceerd, was de HIJSM dan ook de eerste in Nederland die Eduard Wenckebach opdracht gaf een verbinding tussen haar stations aan te leggen. Al gauw werd de optische telegraaf vervangen.
Op de maquette ziet u een uitbeelding van deze gebeurtenis, zo ook nog is de optische telegraaf in gebruik.

Station Willemspoort was het nulpunt van de kilometertelling van de spoorlijn van Amsterdam naar Rotterdam: de Oude Lijn.
Na de omlegging van de spoorlijn ten noorden van de Willemspoort in de richting van het latere Centraal Station kwam het nulpunt even ten westen van de spoorbrug over het Westerkanaal te liggen.

Station Willemspoort sluit daarom in oktober 1878 haar poorten.


Mijn bronnen zijn:
  • Wikipedia.
  • Het Utrechts Archief(beeldcollectie NS)
  • Het Amsterdams archief
  • Onze Nederlandse Stoomlocomotieven in woord en beeld. H.Waldorp
  • De breedspoorlocomotieven van de H.IJ.S.M. G.F. van Reeuwijk
  • De Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij t/m 1890. N.J. van Wijck Jurriaanse
  • De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij, Jacq. van der Meer
  • Het Nederlands Spoorwegmuseum
  • Museum voor communicatie
  • Stationsweb.nl
  • O.de Wit
  • Bessel de Jong

De foto's van de modellen zijn door mijzelf gemaakt.



Deze baan heeft deelgenomen aan Ontraxs 2014, is vervolgens ten toon gesteld op een door Het Nederlands Spoorweg Museum ingerichtte expositie over Ing. Conrad naar aanleiding van 175 jaar spoorwegen in Nederland.
Daarna heeft het museum de baan van mij aangekocht, en heeft het een plekje in het muaeum gevonden.

  webmaster / ontwerp.